Savaşlar, derinleşen ekonomik kriz, iş kazaları, bayan cinayetleri ve toplumsal çalkantılarla birlikte iki yılı aşkın bir mühletten beri devam eden ve global boyutta hayat standartlarımızı sınırlayan Covit – 19 salgını, nedeniyle önceliğimiz insanca hayat ve hayatta kalma uğraşı olmuştur. Bu süreçte sağlıklı besin ve pak suya ulaşım en kıymetli ihtiyaç olmuştur. Böylesi güç devirlerde muhtaçlık olan suya gereğince sahip çıkıyor muyuz.? Pak ve içilebilir suyun teminatı olan ormanlarımızı ve su havzalarımızı koruyabiliyor muyuz.? Gündemimize oturan salgın ile global seviyede ormansızlaşma, suların kirlenmesi ve hayat alanlarının daralması ortasında kıymetli bağ olduğu bilinen bir gerçektir
İnsanlığın ömür kalitesini sınırlayan tüm bu aksilikler olanca süratiyle sürerken öteki yanda ise ormanlar, meralar, korunan alanlar, ulusal park alanları, zeytinlikler; açık alan maden işletmeciliği, HES, RES, sanayi tesisi, konut vb. yapılara heba edilmektedir.
Birleşmiş Milletler çatısı altındaki Besin ve Tarım Tertibi (FAO) tarafından hazırlanan rapora nazaran her yıl yaklaşık 4,7 milyon hektar orman alanı tahrip olmaktadır. Birebir kaynakta 1990 yılından bu yana 178 milyon hektarlık orman alan yok olduğu belirtilmektedir. Bu ortada ne yazık ki yeryüzünde pak ve içilebilir su havzalarının değerli bir kısmının ormanlık alanlarda olduğu bir gerçektir.
Ülkemizde ise durum çok farklı değildir. Her ne kadar orman alanını artıran nadir ülkelerden biri olduğumuz (1973 yılında 20,2 milyon ha günümüzde 22,9 milyon ha) söylense de yapılan araştırmalarda nüfusun artmadığı, görece az arttığı ya da azaldığı vilayetlerde orman alanları arttığı halde sanayinin ve nüfusun ağır olduğu ve giderek arttığı kentlerde ormanların azaldığı saptanmıştır. Bu ortada orman envanter tekniğinin gelişmesi ile alan ölçüsünün kıymetli ölçüde arttığı da bilinen bir gerçektir.
Ülkemizin büyük bir kısmı “kurak” ve “yarı kurak” bir iklim tipine sahip coğrafyada yer almaktadır. Bu nedenle bilhassa iç bölgelerde tahrip olan ormanların yahut ekosistemlerin rehabilitasyonunda iklime bağlı zorluklar yaşanmaktadır. Ülkemizde resmi datalara nazaran; 67.773 km2 ve ülke yüzölçümüne oranı 8,7 Avrupa birliğinde 25,9 dünyada ise 13,9 dur. Bu bilgilere nazaran ormanlarımızı ve doğal varlıklarımızı hassasiyetle koruyup gelecek kuşaklara taşımamız gerektiği halde günümüzde buna çok da dikkat gösterilmediği apaçık ortadadır. 1956 yılından 2002 yılına kadar 15, son 19 yılda da 28 olmak üzere orman kanunu 43 defa değiştirilmiş Bugün yaklaşık
- hektardan fazla ormanlık alan diğer hedeflerle kullanılmak üzere müsaadeye bahis edilmiştir. Buna büyük bir kısmı tarım alanına dönüştürülen 140,000 hektar civarındaki özel ağaçlandırma müsaadeleri dahil değildir.
Son yıllarda ekonomik kriz mazeret edilerek piyasa muhtaçlığının karşılanmasına yönelik olarak ormanlarımız ağır bir üretim baskısı altına alınmıştır. 15 yıl evvel 13 milyon m3 olan üretim 2017 yılında 18,5 milyon m3, 2020 yılında ise 28,5 milyon m3 ‘e çıkarılmıştır. Gelinen evrede odun üretimi baskısı ormanlarımızın geleceğini tehdit eder boyutlara ulaşmıştır.
- Doğa Muhafaza ve Ulusal Parklara ait 03.03.2021 tarihinde yapılan düzenleme ile Ulusal Parklar içerisindeki ormanlar da üretime açılmıştır.
- Sulak alanlarla ilgili olarak 19.03.2021 tarihinde yapılan yönetmelik değişikliği ile muhafaza kavramı esnetilerek sulak alanlarda “düzenlenen zarurî altyapı projeleri haricinde, kamu faydası kararı bulunan mecburî altyapı projelerine, hazırlanacak Ekosistem Kıymetlendirme Raporu doğrultusunda, ekosistem bütünlüğünü telafi edici önlemlerin alınması koşuluyla bakanlıkça müsaade verilir.” İbaresi eklenerek sulak alanlarda bir nevi yapılaşama kolaylaştırılmıştır
- Geçtiğimiz günlerde(1 Mart 2022) Maden Yönetmeliğinde yapılan değişiklikle Zeytin alanlarında da madencilik yapılmasına müsaade verilmektedir.
- Yine Resmi Gazetenin 5 Mart 2022 tarihli sayısında yayımlanan, “Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına Ait Metot ve Temellere Dair Yönetmelikte” yapılan son değişiklik. Bu değişiklikle; korunan alanlarda bile yapılaşma kolaylaştırılmıştır.
- 28 Ocak 2022 tarihinde Bolu Köroğlu Dağı Kültür ve Turizm Müdafaa ve Gelişim Bölgesi Kartalkaya Kayak Merkezi ile Karacasu Termal Turizm Merkezi ortasında kalan 38 bin 848 hektarın turizme açılması maksadıyla ihaleye çıkılarak bölgede yapılaşmanın önü açılmıştır.
- Yine geçtiğimiz Şubat ayında Bursa’da bulunan Uludağ Ulusal Parkı için Kültür ve Turizm Bakanlığınca hazırlanan “Uludağ Alan Başkanlığı” kanun tasarısı TBMM’ne gönderilmiştir. Ulusal Park alanları kuralsız ve denetimsiz yapılaşmanın önünde mahzur olarak görüldüğü için bu kanunla kurulacak Alan Başkanlığı ile bölgedeki ormanlara ait alınacak kararlar, muhafaza öncelikli olmayıp yeni turizm aktivitelerinin geliştirilmesine yönelik kararlar basitçe alınmış olacak ve ulusal parkta kuralsız denetimsiz yapılaşmaya müsaade verilmiş olunacaktır.
- 28 Nis 2018 tarihinde yapılan 7139 sayılı torba yasa ile 6831 sayılı orman kanununa eklenen ek.16. husus ile “bilim ve fen bakımından orman olarak korumasında hiçbir fayda görülmeyen ve tarım alanına dönüştürülmesi de mümkün olmayan yerler ile bu hususun yürürlüğe girdiği tarihte üzerinde yerleşim yeri bulunan ya da yerleşim yeri oluşturulması uygun olan taşlık, kayalık, verimsiz ve fiilen orman vasfı taşımayan alanlar orman dışına çıkarılır” kararı ile keyfi bir ormansızlaşmanın önü açılmıştır. Açıkça anayasaya ters olduğu halde yargı kontrolünün üniversal hukuk normlarına nazaran yapılmaması nedeniyle bu yasa yürürlüğe girmiş ve ormanlar üzerindeki yasal koruyuculuk darbe almıştır.
- Kültür ve Turizm Bakanlığınca “Çeşme Turizm Projesi” ismi altında bir çalışma yürütülmektedir. Yalnızca mesleksel açıdan değerlendirdiğimizde bilimsel destekten mahrum olarak gördüğümüz kelam konusu proje, şehircilik prensiplerine, planlama temellerine ve yürürlükteki yasal mevzuata ters olması nedeniyle uygulanabilir olmadığı üzere; kamu faydası taşımayan tersine etraf kirliliği ve tabiat tahribatına neden olacak bir projedir. İzmir için “Kanal İstanbul” projesi niteliğindeki bu rant projesi hayata geçirilmemelidir.
- 30 Ekim 2020 tarihinde meydana gelen 6,9 şiddetindeki sarsıntıda ziyan gören depremzedelerin konut gereksiniminin karşılanması üzere insani bir talebin karşılanması mazereti ile Bayraklı İlçesine gerçek muhtaçlığın yaklaşık üç katından fazla (3.753.603,97 m2) alan Cumhurbaşkanlığı’nın 25.11.2020 tarih ve 3226 sayılı kararnamesi ile orman dışına çıkarılmıştır. 1995 yılında meydana gelen sel felaketinde 58 yurttaşımızın hayatını yitirdiği bu havzada İZSU’nun da katkılarıyla periyodun Orman yönetimi tarafında erozyon denetimi önlemi alınarak yeni bir felaket önlenmiş lakin, bu alanın orman dışına çıkarılarak yapılaşmaya açılması ile adeta bir öbür felakete davetiye çıkarılmıştır. Yapılan milyonlarca liralık masraf bir yana yer altı su rezervlerinin istikrarı ve yeşil alan bakımından kıt kaynaklara sahip İzmir için farklı bir kıymetli bir kayıp olmuştur. Bu karara ait TMMOB olarak dava süreci başlatılmış olup hukuksal süreç devam etmesine karşın türel süreç hiçe sayılarak yapılaşma süratle devam ettirilmektedir.
- Bilindiği üzere geçtiğimiz yıl ülke tarihinin en büyük orman yangınlarında Orman Genel Müdürlüğü işçisinin göstermiş olduğu üstün efor azmine karşın maalesef 133,000 hektardan fazla ormanımız yangınlardan ziyan görmüştür. Halbuki dünyamızda yaklaşık son 20 yıldan beri hatta son yıllarda emareleri sıkça görülen bir global iklim krizi karşı karşıya olduğu bir gerçektir. Maalesef dünyadaki orman yangınları ve öteki belirtilerden kâfi dersi çıkarmış olsaydık ormanlarımızın büyük bir kısmını kurtarabilirdik. Yapılması gereken; yıllardan beri söylenen ve realiteleye dönüşen global iklim krizi şartları dikkate alınarak önümüzdeki periyottan itibaren orman yangınları ile en üst düzeyde gayret etmek için başta sayıca eksik olan eğitimli orman yangını söndürme işçisi ve daima kamuoyunun dikkatini çeken hava aracı (uçak + helikopter) eksikliği ivedilikle giderilmelidir.
Yukarıda belirttiğimiz tabiata ziyan veren çarpıcı olaylara daha birçok eklenebilir. Yaşanan dehşet verici akınlara karşın TMMOB’ye bağlı meslek odaları olarak bilimin ve tekniğin ışığı altında kamu faydası gözeterek birikimimizi, kentimizin ve ülkemizin kalıcı çıkarları için kullanmak, sermayenin akınlarına karşı kentimizi, ülkemizi ve tabiatımızı korumak toplumsal sorumluluğumuzdur.
Dünyada ormansızlaşma ile doğal istikrarın bozulması ve etraf sıkıntılarının artması ile birlikte ormansızlaşmanın önüne geçmek maksadıyla Avrupa Tarım Konfederasyonu’nun önerisi ile 1971 yılında Roma’da toplanan Milletlerarası Besin ve Tarım Örgütü (FAO), kuzey yarımkürede ilkbaharın, güney yarımkürede sonbaharın başlangıç günü olan 21 Mart’ı DÜNYA ORMANCILIK GÜNÜ olarak ilan edilmiştir.
Bugün; dünya uluslarınca da benimsenmiş olan ve ülkemizde de “ORMAN HAFTASI VE AĞAÇ BAYRAMI” olarak kutlanan 21 Mart Dünya Ormancılık Günü’nde bir sefer daha, başta üyelerimiz ve basın-yayın olmak üzere tüm halkımızı ülkemizin taşına, toprağına, havasına, suyuna, ORMANLARINA sahip çıkmaya çağırıyoruz.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
