TEMA Vakfı, 21 Mart Dünya Ormancılık Günü ve Orman Haftası ile 22 Mart Dünya Su Günü’nde, insanların karşı karşıya kaldığı en büyük iki tehdidin iklim krizi ve biyolojik çeşitlilik kaybı olduğunu belirterek, su ve orman alakasını kıymetlendirdi. Kullanılabilir suyun 50’sinden fazlasının ormanlardan geldiğini açıklayan Vakıf, ormanları muhafazanın iklim değişikliğiyle uğraş için vazgeçilmez olduğunu hatırlatıyor.
İklim krizi ve biyolojik çeşitlilik kaybı; su ve besin güvenliğinden sıhhat problemlerine, çok hava olaylarından iklim kaynaklı göçlere kadar yol açtığı büyük meseleler sebebiyle günümüzün en büyük tehditleri olarak bedellendiriliyor. Bu problemlerin tahlili için birinci sırada suyun ve ormanların korunması ile orman varlığının artırılması yer alıyor.
Ormanların beşerler için sayılamayacak hizmetler sunduğunun altını çizen TEMA Vakfı İdare Şurası Lideri Deniz Ataç, bu özel günde ormanların insan sıhhati için kıymetine vurgu yaparak, bu doğal varlıkların titizlikle korunması gerektiğine dikkat çekti. Ataç; “Ormanlar; okyanuslardan sonra en büyük karbon yutaklarıdır. Dünya ormanları, barındırdığı 60 bin ağaç tipi, yüzbinlerce böcek, mantar, bitki tipi ile dünya karasal biyolojik çeşitlililiğin 80’inden fazlasına yuvadır. İnsanların 50’sinden fazlasının suyu tekrar ormanlardan geliyor. 2.4 milyar insanın mutfaklarında yemekler odun gücü ile pişiyor, 1 milyar insanın besin temininde ormanlardan toplanan mantar, meyve, yaban hayatı, orman içi sulardan elde edilen balıklar değerli bir yer tutuyor. Ormanlardaki biyolojik çeşitliliğin insanlığa armağanı olan odun dışı eserler kırsalda insanlara gelir, yiyecek ve ilaç oluyor” diyerek ormanların hayat için kıymetini tabir etti. Fakat ne yazık ki dünyada orman varlığı süratle yok edildiğinin altın çizen Ataç; “Son 300 yılda Amerika Birleşik Devletleri’nin yaklaşık 1,5 katı kadar orman alanı yok edildi. Bu orman kayıplarına son 10 yılda ise 147 milyon hektar (Türkiye’nin yaklaşık iki katı) orman alanı daha eklendi. Son 50 yılda yalnızca ömrü ormana bağlı cinslerdeki kayıp 47 oldu. Bununla birlikte iklim krizinin tesiriyle yaşanan orman yangınlarındaki artış da, bu çok değerli doğal varlıklarımızın yok olmasına sebep oluyor. Her bir orman tahribatı, iklim değişikliği ve biyolojik çeşitlilik kaybının yarattığı sıkıntıların artması demektir. Çeşitli gayelerle tahrip edilen ormanların kaybı; ömrün kaybıdır. Bugün büyüme odaklı, doğayı ve tabiatın yarattığı hizmetleri yok sayan ekonomik anlayış da orman tahribatının ana nedenlerindendir” dedi.
“Ülkemizde yasalar yangınlardan daha fazla orman tahribatına sebep oluyor”
Küresel olarak gerçekleştirilen orman tahribatları, iklim krizi ve biyolojik çeşitlilik kaybının ana nedenlerini oluşturuyor. Ataç, orman alanlarında madencilik, güç, turizm, ulaşım, alt yapı yatırımları vb. üzere ormancılık dışı uygulamalar için verilen müsaadelerin, orman varlıkları için tehlike oluşturduğunu vurgulayarak; “Son yıllarda ülkemizin orman varlığının artması herkesi sevindirse de, ormancılık dışı uygulamalar için verilen müsaadeler ormanların tahribine neden olurken, biyolojik çeşitliliğin azalmasına neden olan parçalanmayı da artırıyor. Ormanlarda, 2012-2020 yılları ortasında madencilik, güç ve öteki kullanımlar için verilen müsaadelerin ölçüsü 450 bin hektarı geçti. Bu oran, tıpkı periyotta yanan 87 bin 342 hektar orman alanının yaklaşık 5 katını oluşturuyor. Son yıllarda Turizmi Teşvik Kanunu’ndaki değişiklikler ile Orman Kanunu’na eklenen EK-16 unsuru ile maddelerde orman tahribatına neden olan uygulamaların kapsamının daha da genişletilmesi orman varlığımız için büyük risk oluşturuyor ” dedi.
“Ormanlar, iklim krizi ile çaba ve biyolojik çeşitlilik kaybının önlenmesinde anahtar role sahip”
İklim krizinin ve biyolojik çeşitlilik kaybının; kuraklık, sıhhat sıkıntıları ve salgınlarda artışa, verimli tarım topraklarında kayıplara, su ve besine erişimde meselelere sebep olacağına vurgu yapan Ataç; “Ormanlar; iklimi düzenleme, su temini, sel ve taşkınları tedbire, kuraklık tesirlerini azaltma fonksiyonları ve sahip olduğu biyolojik çeşitlilik nedeniyle, iklim kriziyle uğraş ve biyolojik çeşitliliğin korunması hususlarında anahtar role sahip. Lakin biyolojik çeşitliliği azaltan iklim krizi, içinde yer aldığımız ılıman nesildeki orman yangınlarında görülen 25 oranındaki artışın da nedeni olarak gösteriliyor. 2021 yılındaki yüksek sıcaklık ve uzun müddet olağanın üzerinde devam eden kuvvetli poyrazın tesiriyle yaşanan büyük orman yangınlarında, 140 bin hektara yakın orman alanının yanmış olması bu durumu doğruluyor. Bununla birlikte, 2021 yılı yangınlarının çıkış nedeninin 84’ünün ihmal, kusur ve faili bilinmeyen olarak tanımlanması ve ormanların 99’unu tahrip etmesi, yangınlarda insan kaynaklı tahribin tesirinin de büyük olduğunu kanıtlıyor. Bu yangınlar, üç bitki coğrafyasının kesişim yerinde olan ülkemizde, 30’dan fazla ağaç tipi, içerdiği bitki ve hayvan çeşitliliği ile ormanlarımızın biyolojik çeşitliliğini tehdit ediyor. Büyük bir kısmı doğal olan ormanlarımız, biyolojik çeşitliliğin en güçlü olduğu doğal yaşlı orman örneklerini barındırıyor. Bu manada ülkemizde, iklim değişikliğiyle gayret ve biyolojik çeşitlilik kaybının önlenmesi için ormanlarımızın korunmasının büyük ehemmiyeti bulunuyor. Ormanlarımızın korunması için güç nakil çizgileri kaynaklı yangınları önleyecek önlemler alınmalı, orman yangınları konusunda farkındalık artırılmalı, maddelerde orman tahribine neden olan müsaadeler kısıtlanmalı, biyolojik çeşitliliğin yüksek olduğu Değerli Tabiat Alanlarına müdafaa statüsü verilmeli ve doğal yaşlı ormanların muhafaza altına alınması çalışmalar hızlandırılmalı” dedi.
“Suyu müdafaanın alfabesi ormanları korumakla başlıyor”
Su gerilimi çeken ülkeler ortasında yer alan Türkiye’de, son yıllarda salgının da tesiriyle suyun bedelinin bir defa daha anlaşıldığını belirten Ataç orman ve su bağlantısını de kıymetlendirdi. Ataç; “Nüfus artışı ve iklim değişikliği nedeniyle, yeterli senaryoda bile 2050 yılında yağışların 15-20 azalması beklenen ülkemiz, su yoksulu olma tehdidiyle karşı karşıya. Su döngüsünün kıymetli bir bileşeni olarak ormanlar, dünya karasal alanının 30’unu oluşturmasına karşın akarsu akışlarının 60’ını oluşturuyor. Dünya nüfusunun 50’sinin suyu ormanlardan geliyor. Ormanların tahrip edilmesi bölgeyi daha kurak hale getirirken, suyla taşınan organik unsur ve toprak nedeniyle suyun kalitesini bozuyor” diyerek, bu durumun yalnızca insan için değil, tabiattaki tüm canlıların su hakkının korunması için ormanların korunması ve korunan orman alanlarının artırılması gerekliliğini vurguladı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
