Tüm dünyada baskın hastalık haline gelen ve 6 milyondan fazla insanın vefatına neden olan Covid-19’un varyantı olan Omicron’un yeni bir alt tipi daha belirlendi. Omicron’un alt varyantları olan BA.1 ve BA.2’nin birleşmesiyle oluşan yeni XE virüsü tam bir ‘mutant’ tıp olarak nitelendiriliyor. Dünyada çok sayıda ülke pandemi nedeniyle alınan tedbirleri kaldırmaya hazırlanırken, İngiltere ve Tayland olmak üzere birçok ülkede tespit edilen bu yeni melez mutant virüs telaşa neden oluyor. Memorial Kayseri Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ayşegül Ulu Kılıç, XE varyantı ve dikkat edilmesi gerekenler ile ilgili bilgi verdi.
Yeni virüs bir ‘rekombinant’
Omicron varyantının alt tipleri olan BA.1 ve BA.2’nin birleşmesiyle ortaya çıkan yeni bir varyantın belirlenmesi sıhhat etraflarında kaygıya yol açmaktadır. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) ise daha evvel görülen rastgele bir Covid-19 tipinden daha bulaşıcı olabilecek yeni bir mutant olan ‘XE’ varyantına karşı ikazda bulundu. Bu yeni varyantın bir genetik rekombinasyon sonucu oluşan rekombinant bir tıp olduğu belirtildi. XE varyantı, Omicron’un evvelki iki versiyonu olan, BA.1 ve BA.2’nin ‘mutant’ bir melezi olarak tanımlandı. Bu varyantın, halihazırda en bulaşıcı cins olan BA.2 alt varyantından 10 daha fazla bulaşıcı olduğu bildirilmektedir. DSÖ’ye nazaran, Omicron’un bir alt varyantı olan BA.2, virüsün en baskın tipidir ve kendisine tüm sekanslanan hadiselerin 86’sını oluşturmaktadır. XE, şu anda olayların sadece küçük bir kısmını oluştururken, son derece yüksek bulaşıcılığı nedeniyle bu melez mutantın yakın gelecekte en baskın cins olacağı düşünülmektedir.
600’den fazla olay belirlendi
DSÖ yakın vakitte potansiyel olarak belirlenen ve kaygıya neden olan yeni çeşit ile ilgili birinci bulgularını özetleyen bir rapor yayınladı. Bu raporda, XE rekombinantının (BA.1-BA.2), birinci olarak 19 Ocak’ta İngiltere’de tespit edildiğine ve o vakitten beri 600’den fazla olayın rapor edildiğini duyurdu. Birinci varsayımlara nazaran BA.2’ye kıyasla toplumda 10’luk bir yayılma oranı avantajının olduğunun düşünüldüğü vurgulandı. Lakin bu bulgunun doğrulanması gerektiği de belirtildi. Öte yandan, hastalığın şiddeti de dahil olmak üzere bulaşma ve hastalık özelliklerinde değerli farklılıklar tespit edilene kadar XE’nin Omicron varyantının bir modülü olarak kategorize edilmesi düşünülmelidir.
XE konusunda dikkatli olunmalı
Bir kişi tıpkı anda 2 yahut daha fazla varyantla enfekte olduğunda ve hastanın bedeninde bunların genetik gerecinin karışmasıyla sonuçlandığında rekombinant bir varyant meydana gelmektedir. Bu olağandışı bir durum değildir ve pandemi boyunca birkaç rekombinant SARS-CoV-2 varyantı tanımlanmıştır. XF, XE ve XD olarak bilinen 3 rekombinantı incelenmesi devam etmektedir. Bunlardan XD ve XF, Delta ve Omicron BA.1’in rekombinantlarıdır, XE ise Omicron BA.1 ve BA.2’nin bir rekombinantıdır. Bugüne kadar Birleşik Krallık’ta 38 tane XF hadisesi tespit edilmiştir. Lakin Şubat ayı ortasından bu yana bu varyantların hiçbiri görülmemiştir. XD için global bilgi tabanlarına 49 hadise rapor edilmiş olsa da, bunların birçok Fransa’da belirlenmiştir. Omicron BA.1 ve BA.2’nin bir rekombinantı olan XE tipinden çok sayıda olay tespit edildi. Tüm SARS-CoV-2 varyantlarının yanı sıra rekombinant varyantların da halk sıhhati riski açısından yakından izlenmesi ve kıymetlendirilmesi gerekmektedir.
Belirtiler öteki varyantlarla aynı
XE varyantının belirtileri şöyle sıralanmaktadır:
- Yüksek ateş, öksürük ve nefes darlığı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Vücut, baş ve boğaz ağrısı
- Burun tıkanıklığı ya da burun akıntısı
- İştah kaybı ve ishal
- Nadiren tat ve koku kaybı
Aşılanmak ve tedbir almak çok değerli
Bugüne kadar milyonlarca insanın hayatını etkileyen Covid- 19, alt varyantları ile varlığını sürdürmeye devam etmektedir. Bu durumda virüse karşı en değerli kalkan olan aşılanmanın ihmal edilmemesi gerekmektedir. Bununla birlikte kapalı alanlarda maske kullanımı, toplumsal aralık ve gerekli hijyen önlemlerine dikkat edilmesi kıymetlidir. Bağışıklık sistemini güçlü tutmak için sağlıklı beslenmeye ihtimam gösterilmeli, günlük fizikî aktiviteler çoğaltılmalı ve sistemli sıhhat denetimleri ile genel sıhhatin korunmasına kıymet verilmelidir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
