HİPERTANSİYON TEDAVİSİNDE ANTRENMANIN YERİ
Orta ya da yüksek yoğunlukta idman yapan bireylerde kalp hastalıklarına bağlı vefat oranları 15 daha düşüktür. İstikrarlı beslenme ve sağlıklı ömür biçiminde hipertansiyon hastalarına en az 30 dk mühletle ve haftada 5-7 gün ortasında olacak formda orta yoğunlukta dinamik aerobik idmanlar (yürüme, bisiklete binme, yüzme) önerilmektedir.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Kardiyoloji kısmından, Dr. Ört. Üyesi Mert Sarılar ‘Hipertansiyon hastalarında antrenmanın önemi’ hakkında bilgiler verdi.
Kalp damar hastalıkları tüm dünyada ölümlerin en kıymetli nedenidir. Bu yüzden kalp damar hastalıklarının erken tanısı ve uygun tedavisi sağ kalım üzerinde büyük rol oynamaktadır. Hipertansiyon da kalp damar hastalığı gelişimi için kıymetli risk faktörleri ortasında yer almaktadır. 2015 yılında yapılan bir araştırmada dünyada yaklaşık 1,13 milyar insanın hipertansiyon hastası olduğu düşünülmektedir ve bu sayının 2025 yılında 1,5 milyara çıkması beklenmektedir. Hipertansiyon tarif olarak sistolik kan basıncının 140 mmHg ve üzerinde ya da diyastolik kan basıncının 90 mmHg ve üzerinde olmasıdır.
Hipertansiyon tedavisi ömür üslubu değişikliği ve ilaç tedavisi olmak üzere iki temel bileşeni içerir. Ömür stili değişikliği ve antrenman hastalarda elbet bir biçimde kan basıncı düşüşünü sağlar lakin hastaların büyük çoğunluğunda ek olarak ilaç tedavisine muhtaçlık duyulur. Yapılan çalışmalarda sistolik kan basıncında 10 mmHg’ dan fazla, diyastolik kan basıncında 5 mmHg’ dan fazla düşüş sağlanması ile mevt riskinin 10-15 oranında azaldığı gösterilmiştir.
Yaşam usulü değişiklikleri diyetten tuzun kısıtlanması (Günde en fazla 5 g sodyum alımı), sigara ve alkolün bırakılması, taze zerzevat ve meyveden varlıklı Akdeniz tipi diyet ile beslenme, haftada en az 5-7 gün 1 saat tempolu yürüyüş ve kilo denetimi halindedir.
Egzersiz ile birlikte birinci olarak sistolik kan basıncında ani bir yükselme meydana gelir, sonrasında süratli bir düşüş ile kan basıncı olağan düzeylerine döner. Çeşitli gözlemsel çalışmalar sonunda nizamlı aerobik antrenmanın hipertansiyondan korunmada ve hipertansiyon tedavisinde yararlı olduğu gösterilmiştir. Hatta bu sayede kardiyovasküler riski azaltmaktadır.
Egzersiz çeşitleri aerobik, statik-germe ve direnç olarak 3 kategoride gruplandırılmaktadır.
Aerobik idmanlar büyük kas kümelerinin iştirak gösterdiği dayanıklılık egzersizleridir. Yürüme, koşma, bisiklete binme, yüzme üzere oksijen tüketimini arttıran antrenman tipleri aerobik egzersizlerdir. Direnç idmanları (ağırlık kaldırma vs.) kas kuvvetini ve dayanıklılığını arttırmak için yapılan egzersizlerdir. Statik germe (İzometrik) antrenmanları kas kümesinin gerilmesini sağlayacak biçimde bedeni muhakkak konuma getirilerek yapılır.
Aerobik dayanıklılık antrenmanları istirahat sistolik kan basıncında 3.5 mmHg, diyastolik kan basıncında 2.5 mmHg düşüş sağlar. Dinamik direnç antrenmanları sistolik kan basıncında 1.8 mmHg, diyastolik kan basıncında 3.2 mmHg düşüş izlenir. Statik germe antrenmanlarında ise sistolik kan basıncında 10.9 mmHg düşüş, diyastolik kan basıncında ise 6.2 mmHg düşüş olduğu gösterilmiş. Lakin bu yararların gözlendiği çalışmalarda datalar bireylerin kendi ölçümlerine bakılarak elde edilmiş olduğu için bilimsel açıdan kısıtlılıklar gösterebilir. Dayanıklılık antrenmanları başka idman tiplerine kıyasla bilhassa hipertansiyonu olan hastalarda kan basıncını daha bariz oranda düşürmektedir (Sistolik kan basıncında 8.3 mmHg, diyastolik kan basıncında ise 5.2 mmHg).
Egzersiz tipinden farklı olarak idman yoğunluğu da kan basıncı ve kalp sıhhati üzerinde farklılıklar göstermektedir. Örneğin düşük yoğunlukta ve kısa vadeli yapılan antrenmanlar orta ya da yüksek yoğunlukla yapılan antrenmanlara nazaran kan basıncını daha az düşürmektedir. Orta ya da yüksek yoğunlukta antrenman yapan bireyler kalp hastalıklarına bağlı mevt oranları 15 daha düşük bulunmuştur. Bu çalışmaya dayanarak hipertansiyon hastalarına en az 30 dk mühletle ve haftada 5-7 gün ortasında olacak biçimde orta yoğunlukta dinamik aerobik idmanlar (yürüme, bisiklete binme, yüzme) önerilir. Ayrıyeten haftada 2-3 gün olacak biçimde direnç antrenmanları de hipertansiyon hastaları için önerilmektedir. İzometrik antrenman tipinin ise kalp hastalığını önleyici tesiri ve kan basıncı üzerine olan tesiri net olarak bildirilmemiştir.
Egzersizin kan basıncı ve kalp sıhhati üzerine olan olumlu tesiri birçok bilimsel çalışma ile gösterilmiş olup hipertansiyonu olsun ya da olmasın tüm hastalara nizamlı idman önerilmektedir. Fakat bilhassa idman ve hayat stili değişikliği ile etin kan basıncı denetimi sağlanamayan hastalarda uzun periyodik ilaç tedavisi ve ilgili uzman tabip muayenesi kuraldır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
